„P. P. Rubens. Mistrz warsztatu” - lipiec, sierpień 2014

Malarz flamandzki. Czołowy artysta okresu baroku skupiający w swojej twórczości wszystkie cechy charakterystyczne epoki: wybujałość, żywiołowość, dynamikę, niepokój i zmysłowość. Dzięki niezwykłej indywidualności narzucił swój styl całemu malarstwu flamandzkiemu i europejskiemu na kilkadziesiąt lat. 

Urodził się 28 czerwca 1577 roku w niemieckim Siegen, jako szóste z siedmiorga dzieci prawnika Jana Rubensa. Rubensowie trafili do Siegen po dość burzliwych perypetiach. Najpierw zmuszeni byli uciekać z rodzinnej Antwerpii przed religijnymi prześladowaniami (Jan sympatyzował z kalwinami) do Kolonii. Tam ojciec Rubensa wdał się w romans z księżną Anną Saksońską, za co skazany został na banicję. Tak trafił do Siegen. Tam urodziła się trójka jego dzieci - Philip, Peter Paul i Klara. Ojciec Rubensa zmarł, gdy Paul miał 10 lat. Rodzina mogła wreszcie powrócić do Antwerpii.

Rubens odebrał gruntowne wykształcenie i życiowe, i malarskie. W wieku 13 lat został paziem hrabiny Lalaing. Te doświadczenia niewątpliwie przydały mu się w późniejszym życiu, gdy pełnił rolę dyplomaty, polityka i szpiega. Potem przyszedł czas na nauki artystyczne. Podstawy wykształcenia zdobył u A. van Noortha, T. Verhaechta i O. van Veena. W 1598 uzyskał tytuł mistrzowski i wyruszył do Italii, gdzie w 1600 rozpoczął służbę na dworze książąt Gonzagów w Mantui. Poznał główne ośrodki artystyczne Włoch: Wenecję, Florencję, Rzym i Genuę.

Po powrocie do ojczyzny objął w 1608 w Antwerpii funkcję malarza nadwornego arcyksięcia Alberta i infantki Izabeli. Rubens stopniowo zyskiwał sławę międzynarodową - odbył podróże dyplomatyczne na dwory Holandii, Anglii i Hiszpanii, a jego klientami byli: Maria Medycejska, Ludwik XIII, Karol I. W Anglii otrzymał tytuł szlachecki. Jednocześnie pracował nad wielkimi płótnami dla kościołów Antwerpii, Alost, Malines i Madrytu.

Niezwykle ważnym wątkiem w jego twórczości było również malarstwo religijne. Z pasją interpretował tematy cierpienia, chwały, cudów, ekstazy. Z kolei tematy mitologiczne stały się polem do alegorii czasów, w których żył - wojen, śmierci, ale i sielskiego życia pełnego uroków. 

Rubens malował także portrety kobiece, męskie wizerunki reprezentacyjne, ponadto sceny z polowań oraz nastrojowe krajobrazy o bogatym kolorycie. Wykonywał też kartony do tkanin, liczne rysunki przeznaczone do rytowania, szkice dla architektów i dekoracje miejskie.

Osobnym rozdziałem są jego grafiki. Powstawały jako dzieła samodzielne lub swoistego rodzaju „reklamówki” powstających obrazów. Dlatego mistrz przykładał szczególną wagę do ich jakości. Zatrudnił do ich wykonywania najlepszych rytowników swoich czasów i osobiście brał udział w ich produkcji. Stąd wiele z nich posiada swoisty podpis Rubensa zwany tradycyjne jako cum privilegio regis. Podobnie zresztą postępował podczas malowania obrazów. Zaznaczał szkic, kompozycję, tonację, resztę wykonywali pracownicy. Nigdy jednak nie było wiadomo, kiedy sam włączał się do procesu twórczego. W Antwerpii samodzielnie zaprojektował i zbudował ogromny dom mieszczący wspaniałą pracownię malarską i graficzną (dzisiaj jest tam muzeum). To pozwoliło ma na stworzenie z działalności artystycznej niezwykle dochodowego interesu zapewniającego jemu i rodzinie dostatnią egzystencję. Sam Rubens był przy tym człowiekiem skromnym, dalekim od przepychu - tak kojarzonego z jego pracami - niezwykle pracowitym i rodzinnym. Był człowiekiem jak na swoje czasy bardzo nowoczesnym: erudytą, znawcą filozofii, wyznawcą zdrowego trybu życia (stronił od mięsa i używek, codziennie dla zdrowia jeździł konno), pełnym uroku, a także ogromnym patriotą pochłoniętym misją zapobiegania wojnie. 

Dzisiaj znamy go głównie jako artystę mistrza śmiałych kontrastów, ciepłych i zimnych barw, subtelnych szczegółów, gry świateł. Były to wartości nowatorskie, stawiające Rubensa wśród najwybitniejszych kolorystów w dziejach sztuki.