28 / 07 / 2023
15 x Kobieta w Zakopanem: Bronisława Kondratowiczowa
Bronisława Kondratowiczowa urodzona w 1854 roku w Płocku, zmarła w 1949 roku w Zakopanem. Kobieta rodem z Mazowsza, która „zalubiła się na śmierć” w Podhalu i w góralach. Pani na Szymoszkowej, zaklęta polska dusza, staruszeczka od świątków.
Była córką Józefa Łapczyńskiego, nauczyciela, uczestnika powstania listopadowego, który zabierał małą Bronisławę na wycieczki etnograficzne w okolicach Płocka. W 1879 roku wyszła za mąż za inżyniera górnictwa Hieronima Kondratowicza. Państwo Kondratowiczowie jakiś czas mieszkali w Rosji, później w Warszawie. Bronisława od 1894 roku systematycznie odwiedzała Zakopane. Wychowana w duchu patriotycznym uczestniczyła w ruchu niepodległościowym, przemycając ze Śląska do Królestwa wydawnictwa patriotyczne. Być może wskutek przyjaźni ze Stanisławem Witkiewiczem, zainteresowała się stylem zakopiańskim i kolekcjonowała dzieła sztuki ludowej Podhala. Tworząc swoją kolekcję przedmiotów i obrazów, jeździła po Podhalu, Spiszu i Orawie. Była pionierką fotografii tradycyjnego budownictwa ludowego. Podczas licznych podróży po kraju robiła zdjęcia okazów etnograficznych a szczególnie budownictwa przypominającego chaty góralskie. W Zakopanem postawiła według wskazówek Witkiewicza zaprojektowany przez siebie dom w stylu zakopiańskim, znany jako „Chałupa pod Wykrotem” lub „chałupka cudo, napoły muzeum, napoły kapliczka pełna świątków góralskich”. Meble do domu projektował i wykonał Wojciech Brzega, z którym często się spotykała. W jej domu bywał również Bartuś Obrochta, a kontakty z góralami spowodowały, że Bronisława perfekcyjnie władała gwarą góralską. Lubili z nią przebywać górale. Do śmierci męża w 1923 roku bywała w Zakopanem tylko latem, potem do chatki na Szymoszkowej przeniosła się na stałe. Bronisławę Kondratowiczową uważano za skarbnicę wiedzy o Podhalu i kulturze ludowej regionu. Po jej śmierci, większość jej kolekcji podhalańskich dzieł sztuki i sprzętów góralskich, a także fotografii trafiła do Muzeum Tatrzańskiego.