WDARZENIA

Sylwetka Tytusa Chałubińskiego, legendarnego „Króla Tatr”, jego epoka, dokonania i testament ideowy stanowią niezwykłe źródło inspiracji artystycznej. Przygotowana przez Miejską Galerię Sztuki z okazji 200. rocznicy urodzin i roku Tytusa Chałubińskiego ekspozycja, jest istotnym przyczynkiem do refleksji nad aktualnością czynników kulturotwórczych, które powodowały Chałubińskim oraz zadecydowały o micie Zakopanego i legendzie Tatr. 

Artystyczna i ideowa formuła ekspozycji pozwala zrozumieć i docenić osobowość ukształtowaną zachwytem nad naturą gór, fascynacją lokalną kulturą i sztuką, wszechstronnymi zainteresowaniami naukowymi i hipokratejską, humanistyczną empatią. Wyjątkowe znaczenie Chałubińskiego dla historii Zakopanego i Tatr cechuje specyficzny dla polskich pionierów i eksploratorów etos odkrywcy. Bez typowych dla tamtej epoki kolonialnych i imperialnych instynktów, w duchu romantycznych misji Edmunda Strzeleckiego, Ignacego Domeyki, Bronisława Malinowskiego czy Bronisława Piłsudskiego.

Podobnie jak wielu innych wybitnych twórców zakopiańskiego mitu, przywiodła go pod Giewont kompensacja, tęsknota i poszukiwanie najczystszych prapierwiastków duchowości i kultury narodowej w enklawie nieskażonej natury. To był naturalny proces kształtowania elit intelektualnych narodu podzielonego kordonami zaborców. To dzięki takim postaciom ówcześnie zdefiniowana wizja  tatrzańskiej kotliny, która do dzisiaj funkcjonuje w zbiorowej świadomości, bliższa jest szczęśliwej Arkadii niż „Czarodziejskiej Górze” Tomasza Manna.

Duchowy i materialny testament Tytusa Chałubińskiego to koncepcja klimatyczna i zdrowotna tatrzańskiej kotliny, to tradycja  turystycznej i naukowej eksploracji Tatr, to wytyczone szlaki jego wypraw „bez programu”, to Las Chałubińskiego i Wrota Chałubińskiego, to ulica, szpital i muzeum jego imienia. To dowód żywej pamięci i trwałej obecności tej charyzmatycznej postaci w zbiorowej pamięci zakopiańczyków.

Czas, w którym żyjemy i pandemiczne doświadczenie, które stało się zjawiskiem globalnym, nieoczekiwanie nadało ekspozycji nowy znaczący kontekst, każe inaczej rozłożyć akcenty i ponownie zmierzyć się z obiegowym mitem Chałubińskiego, dostrzec w jego wizji i misji aktualność i wartość wątków humanistycznych. Mam nadzieję, że Państwu zwiedzającym tę ekspozycję będzie towarzyszyć refleksja nad rolą sztuki w konfrontacji mitu z rzeczywistością i pozwoli odpowiedzieć sobie na nurtujące pytanie: ile w dzisiejszym Zakopanem, ile w nas samych ocalało ze szczęśliwej Arkadii Tytusa Chałubińskiego?

Lidia Rosińska-Podleśny

Miejska Galeria Sztuki im. Wł. hr. Zamoyskiego 

Sierpień/Wrzesień 2020